Koroner Bypass Ameliyatı Nedir?
Kalbi besleyen koroner damarlarda ciddi darlıkların oluştuğu durumlarda, vücudun başka yerlerinden alının yeni damar parçalarını kullanarak, darlığı atlayan köprüler oluşturup, damardaki darlık noktasının ilerisine kan akımının sağlanması işlemine “koroner bypass ameliyatı” denir.
Koroner Bypass Ameliyatı Nasıl Uygulanır?
Kısaca nasıl yapıldığını açıklayacak olursak, yaygın olarak uygulanan “açık kalp ameliyatı”nda, genel anestezi altında, göğüs kemiği yukarıdan aşağıya kesilir ve iki yana doğru açılır. Kalp ve akciğer dolaşımı özel borularla kalp- akciğer makinesine bağlanır ve kalp durdurulur. Bu arada hastanın bacak toplardamarlarından ya da kolundaki atar damardan damar parçaları alınır. Hazırlanmış olan bu damar parçalarının bir ucu, kalpten çıkan ana atar damara (aorta) açılan bir deliğe, diğer ucu ciddi darlık olan koroner damarda darlığın ilerisine açılan deliğe dikilir. Ayrıca, sıklıkla meme arterleri kullanılır; göğüs duvarının iç kısmında, göğüs kemiğinin iki yanında yukarıdan aşağı seyreden meme arterlerinin ucu bulunur ve darlık ilerisine dikilir. Böylece, yeni damar yolları ile koroner damarlardaki darlıklar atlanarak (bypass edilerek) darlık ilerisine kan akımı sağlanmış olur. Bu bypass işlemleri bittikten sonra, kalp yeniden çalıştırılır, kalp-akciğer makinesi ile olan bağlantılar ayrılır ve göğüs kemiği çelik tellerle dikilerek kapatılır.
Ortalama 4 saat kadar süren ameliyattan sonra, hasta yakından izlenmek ve gerekli destek tedavileri uygulamak üzere, yoğun bakım ünitesine alınır. Her hangi bir olumsuzluk olmaz ise, 2 -3 gün sonra yoğun bakımdan, 7-10 gün sonra hastaneden çıkarılır. Tam iyileşme 2-3 ayı bulur.
Anlaşılacağı üzere bypass ameliyatı, büyük bir ameliyattır. Ustalaşmış ellerde ve deneyimli merkezlerde yukarıda anlatıldığı şekilde seyreder ve kalp krizi, ciddi kalp ritmi bozukluğu, ölüm, kalp ve akciğer yetersizliği, felç, kanama gibi önemli komplikasyonlar seyrek görülür.
Fakat bypass ameliyatı usta cerrahlarca başarı ile uygulansa da, bazen hastaya ve kalp damarlarına bağlı nedenlerle beklenen iyi sonuç elde edilememektedir. Kullanılan toplardamar parçalarında tıkanma sıklıkla görülmekte olup, taburcu olmadan %10 oranında, bir yıl içinde %15-30 ve 10 yıl içinde % 50 oranında görüldüğü bildirilmektedir. Özellikle, şeker hastaları ve kadın kalp hastalarında görüldüğü gibi, kalp damarları ince olanlarda, bazen ameliyattan 3-4 ay gibi kısa süre sonra kalp damarlarında yeniden daralma ve tam tıkanmalar ile hastalık yeniden ortaya çıkmakta hatta ameliyat öncesine göre daha kötü bir durum gelişmektedir.
Bazı merkezlerde, uygun hastalara, kalp durdurulmadan, göğüs kafesine küçük kesiler yapılarak ya da robotla da bypass ameliyatı yapılmaktadır. Fakat bu yöntemlerde yeterli deneyim kazanılmamış ve yaygınlaşmamıştır.
Bypass ameliyatı tüm koroner kalp hastalarına uygulanabilir mi?
Koroner damarlara bypass ameliyatının uygulanabilmesi için, damar çapları yeterli genişlikte olmalıdır. Çok küçük çaplı damarlara (2mm’den küçük) bypass ameliyatı uygulansa da, bunlar ameliyattan çok kısa süre sonra daralıp tıkanmakta, yeniden yakınmalar ve kalp yetersizliği belirtileri ortaya çıkmaktadır.
Özellikle şeker hastalarının damarları çok ince yapıda olduğundan, bu hastalarda bypass ameliyatlarından uzun süreli bir yarar elde edilememekte, bazı şeker hastalarında ameliyattan 3-4 ay gibi bir süre sonra, bypass yapılmış damarlar tıkanmaktadır.
Bu nedenle, bypass ameliyatına karar verirken, koroner damarların çapları önemle dikkate alınmalıdır.
Bypass ameliyatına uygun olmayan diğer bir durum da damar hastalığının yaygın olmasıdır. Kalp damarlarının başlangıç bölümlerinden uç bölümlerine kadar yer yer damar darlıkları var ise, bu hastalara bypass ameliyatı uygulanamaz, uygulansa da hasta bir yarar göremez.
Koroner damarlarının çapları küçük ve damar hastalığı yaygın olanlarda en ideal ve ilk yapılması gereken tedavi EECP ile Doğal Bypass tedavisidir. Birçok hasta bu tedavi ile rahatlar ve bypass ameliyatına ya da başka bir tedaviye gerek kalmaz. Bazen ise, EECP ile Doğal Bypass tedavisinden sonra koroner damarlar kısmen genişleyerek, ameliyat için daha uygun duruma gelebilir.
Bypass ameliyatı, kalp damarları ince olan hastalara ya hiç yapılmamalı, ya da ameliyat yapıldıktan 3-4 ay sonra, EECP ile Doğal Bypass Tedavisi uygulanarak, kalp damarlarında yeniden darlıkların ve tıkanmaların oluşması önlenmelidir.
Bypass ameliyatı koroner kalp hastalığı için kesin çözüm müdür?
Bypass ameliyatı, koroner damarlarında kan akımını engelleyecek derecede darlıklar bulunan hastalarda, bir süre için, yeni damar yolları ile kalbin daha iyi kanlanmasını ve daha iyi çalışmasını sağlamak, kalp krizi riskini azaltmak, böylece yaşam kalitesini iyileştirmek ve ömür beklentisini uzatmak amacıyla yapılır.
Bypass ameliyatının yapılabilmesi için, koroner damarların çapları çok dar olmamalı ve damar sertliği, koroner damarların uç dallarına kadar yayılmış olmamalıdır.
Ve ayrıca, bypass ameliyatı başarı ile gerçekleşse de, koroner damarlarda darlığa yol açan damar sertliği (ateroskleroz) kronik ve ilerleyici bir hastalıktır. Bypass yapılan koroner damarlarda ve bypassta kullanılan toplardamar parçalarında daha hızlı olmak üzere, tüm koroner damarlarda yeniden damar sertliğine bağlı daralmalar olur. Hastanın kan basıncı yüksekliği, kolesterol yüksekliği, şişmanlık, hareketsizlik, sigara kullanma, ailesel yatkınlık gibi riskleri de varsa, kısa süre içinde hastalık belirtileri nükseder. Özellikle şeker hastalarında, bypass ameliyatından 3-6 ay gibi kısa süre sonra koroner damarlardaki daralma ya da tıkanmalarla hastalığın tekrarı sık görülür.
Dolayısı ile bypass ameliyatı koroner kalp hastalığında bir süre için iyilik sağlayan bir çözümdür.
Diğer bir seçenek olarak, kansız, ameliyatsız bir tedavi olan EECP ile Doğal Bypass Tedavisi, bypass ameliyatı yapılmadan, kalp damarlarını genişleterek ve ince damar ağını zenginleştirerek, kalpteki kanlanma azlığını düzelten, bir tedavidir. Ayrıca bu tedavinin, damarları damar sertliğine karşı koruyucu, damarlarda yeni yeni darlıkların oluşmasını önleyici etkisi de vardır. Daha da önemlisi, bypass ameliyatı ve balon stent ile tedavisi mümkün olmayan hastalar da, EECP ile Doğal Bypass Tedavisi ile tedavi şansı bulabilmekteler.
Koroner kalp hastalığının tedavisinde ilaçlar dışında, EECP ile Doğal Bypass Tedavisi, balon-stent tedavisi ve bypass ameliyatından hangisinin o hasta için daha uygun olduğuna, hastanın genel durumu ve koroner damarlarının durumu göz önüne alınarak karar verilmelidir.
Ne yazık ki ülkemizde EECP ile Doğal Bypass Tedavisi henüz yaygınlaşmadığından, bu tedavi olanağı bulunmayan merkezlerde, tedavi seçimi, ilaçlar dışında, ya balon-stent ya da bypass ameliyatı gibi iki kanlı yöntemden birini önermek şeklinde olmaktadır. Bu kanlı yöntemlerin uygulanamayacağı hastalar ise, yakınmaları ile ıstıraplı bir yaşama mahkûm edilmektedirler.
Tags: bypass ameliyatı